Software die door de overheid met publiek geld wordt ontwikkeld is gesloten en mag niet gedeeld of hergebruikt worden. Is dit wel een goed idee ? Moet de overheid niet meer inzetten op een "open source" ontwikkel model waarbij de gemaakte software oplossingen gedeeld, bestudeerd en hergebruikt mag worden.

In de verdere digitalisering van de maatschappij worden ook de overheid, provincies en gemeenten
gedwongen om mee te bewegen in deze trend. En natuurlijk is het ook voor de burgers, oftewel
u en ik, een behoorlijke verandering. Hoe dit er uiteindelijk uitziet en of het ten goede
komt aan iedereen is de vraag. Wij als eindgebruikers zijn ook diegene die uiteindelijk de kosten van zulke
projecten via publiek geld hebben gefinancierd. Om de burgers te kunnen voorzien van al deze
nieuwe digitale diensten wordt er door derden software gemaakt voor de overheid. Juist daar zit
een uitdaging. Deze software die wordt ontwikkeld en gemaakt is vaak "gesloten" software en mag
niet worden bestudeerd of hergebruikt worden. Open source, in gewoon nederlands open bron, is een idee waarbij de software juist inzichtelijk, bestudeerbaar en herbruikbaar wordt. Een gemeente maakt bijvoorbeeld een prachtige oplossing maar een andere gemeente kan deze oplossing niet gebruiken omdat er licentie is die dit verbied.
Ook mag niemand inzien hoe de oplossing is gemaakt om daarvan te kunnen leren en verbeteringen
aanbrengen. Dat dit vooral in de toekomst belangrijker gaat worden zal duidelijk zijn als
je bijvoorbeeld kijkt naar het gebruik van beslissing nemende algoritmes die misschien wel discriminerend zijn.
Kun je nooit in de broncode kijken dan zul je dus nooit weten waarom dit algoritme zulke beslissingen heeft
genomen. Dan is het bijna een publiek recht om het algoritme te kunnen bestuderen en in te zien
zodat je kunt begrijpen wat het doet en waarom.

Gelukkig is er wel wat beweging in de richting van het "open source" maken van de software oplossingen
die de overheid en de gemeentes maken. Het is nog niet ideaal , maar het idee begint door te zetten.
In een brief aan de voorzitter van de tweede kamer wordt dit onderwerp aangehaald; betreft "Beleidsbrief vrijgeven
van de broncode van overheidssoftware" en wordt er alvast gekeken naar de beleidslijn "Open Tenzij".
"Open, Tenzij" betekent dat de software die met publieke middelen is ontwikkeld zoveel mogelijk openbaar wordt gemaakt. Dus teruggegeven en inzichtelijk gemaakt wordt voor de samenleving. "Tenzij" verwijst in dit geval naar het feit dat de inhoud van sommige software gevoelig ligt, omdat het vrijgeven ervan bijvoorbeeld de nationale veiligheid kan schaden, in dat geval blijft het gesloten.

Natuurlijk is Nederland niet alleen in deze uitdaging van het meer openbaar en inzichtelijk maken, ook vanuit de European Commission is er ingezet op een "open source strategy". Opmerkelijk is wel dat het wat lijkt te vertragen en dat er niet veel beweging in zit. Maar dat kan ook te maken hebben met het feit dat deze zaken allemaal niet zo algemeen publiekelijk bekend gemaakt wordt. En ook veel specialisten weten er niet van. Misschien toch iets waar nog aan gewerkt moet worden.

Dat er meer en beter bekendheid gegeven moet gaan worden aan open source software in de maatschappij,
is toch waarschijnlijk een grote uitdaging en dat begint nog altijd bij goed onderzoek,
het bundelen van kennis, betrekken van mensen en educatie.

Neem hieronder deel aan deze discussie